دی اکسان (Dioxane) یک مایع شفاف است که در آب قابلیت انحلال‌پذیری بسیار بالایی دارد، در واقع این ماده یک حلال صنعتی به شمار می‌رود و در آزمایشگاه‌های مواد شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. دی اکسان از مواد شیمیایی مختلفی ساخته شده که در کنار فواید خود می‌تواند آسیب‌هایی را به بدن نیز وارد کند. دی اکسان با وجود اینکه در آب انحلال‌پذیری بسیار بالایی دارد اما به هیچ عنوان تجزیه نمی‌شود و ترکیبات و ساختار خود را حفظ می‌کند. این ماده دارای مشخصات ساختاری چون ( فرمول مولکولی: C4H8O2، جرم مولی: 88.11 g/mol، نقطه جوش 101 °C) است.

دی اکسان به دلیل اینکه به راحتی در آب حل می‌شود به درون سفره‌آب‌های زیرزمینی نفوذ می‌کند، اما جذب بدن جانوران و گیاهان نمی‌شود و از این بابت نمی‌تواند موضوع نگران‌کننده‌ای باشد.

دی اکسان‌ چگونه تولید می‌شود؟
دی اکسان نتیجه فرآیند اتوکسیلاسیون(اتوکسیله کردن) است. در زمان تولید سدیم لوریل اتر سولفات، فرآیند اتوکسیله شدن رخ می‌دهد در واقع این فرآیند نتیجه افزودن اسید چرب به اتیلن اکساید است. در این فرآیند محصولات زیادی به وجود می‌آید که یکی از آن‌ها دی اکسان است.

کاربرد های دی اکسان‌
از دی اکسان در بخش آرایشی و بهداشتی استفاده فراوانی می‌شود. در ساخت و تهیه بسیاری از شامپوها، صابون‌ها، لوسیون‌ها، کرم‌ها، لوازم آرایشی از دی اکسان در مقادیر بالا استفاده می‌کنند. این ماده شیمیایی به عنوان یک عامل کف‌کننده در انواع شوینده‌ها نیز وجود دارد.

مقدار مشخصی از دی اکسان باید در لوازم آرایشی و بهداشتی و شوینده‌ها استفاده شود تا ضرر و زیانی برای مصرف‌کننده نداشته باشد.

طبق آخرین تحقیقاتی که دانشمندان آمریکایی به روی این ماده شیمیایی داشتند، مشخص شد در انواع شامپوها 57 درصد دی اکسان و در انواع صاف‌کننده‌های مو 97 درصد دی اکسان وجود دارد. با وجود اینکه به روی برچسب استاندارد آن هیچ مطلبی درباره وجود دی اکسان فری نوشته نشده است.

آیا وجود دی اکسان در لوازم آرایشی و بهداشتی سرطان‌زا است؟
به گفته بسیاری از کارشناسان آمریکایی دی اکسان علاوه بر محیط زیست برای سلامتی انسان هم می‌تواند بسیار خطرناک باشد، به همین دلیل از سازمان غذا و داروی آمریکا تقاضا کرده‌اند تا استفاده از این ماده خطرناک و سمی را در تمام شوینده‌ها و شامپوها ممنوع کنند. بسیاری از مصرف‌کنندگان از وجود چنین ماده‌ای در ترکیبات شوینده‌ها اطلاع ندارند به همین دلیل به راحتی از آن‌ها استفاده می‌کنند.

محققین و دانشمندان آمریکایی اعلام کردند: در بیش از 46 درصد از لوازم آرایشی بهداشتی کشور آمریکا از دی اکسان استفاده شده، این میزان می‌تواند علاوه بر بروز حساسیت و آلرژی منجر به سرطان شود. دی اکسان موجود در شوینده‌ها و شامپوها از نوع 1 و 4 است که قدرت پاک کنندگی و کف‌کنندگی بسیار بالایی دارد. این ماده رابطه مستقیمی با سرطان پوست، حساسیت‌های پوستی و ریزش مو نیز دارد.